होली पर्वको शुभकामना
नेपाल बहुजातीय, बहुभाषिक, बहुधार्मिक, बहुसांस्कृतिक तथा भौगोलिक विविधता भित्र एकता भएको राष्ट्र भएकाले राष्ट्रिय एकता र सद्भाव विभिन्न सांस्कृतिक चाडपर्वहरू मार्फत सम्प्रेषण हुने गर्दछ । जीवनका हरेक क्षणहरू आनन्द अनि स्वतन्त्र रूपले जिउन सिकाउनका लागि वर्षभरीका चाडपर्वहरूले सभ्य संस्कृति सम्प्रेषण गर्दछन् । हरेक चाडपर्वहरूसँग जोडिएका किंवदन्ती, मिथक एवम् पौराणिक कथाहरूले हाम्रो जीवन सुखी र हितकर बनाउने सन्देश दिने गरेको छ । संस्कृतिलाई जीवन्त राख्ने माध्यम नै चाडपर्वहरू हुन् ।
फागुन शुक्ल पक्षको पूर्णिमा तिथिका दिन विशेषगरी होली पर्व मनाउने गरिन्छ । पहाडी भेगमा होली पर्व मनाइसकेपछि भोलिपल्ट तराई भेगमा मनाउने चलन छ । होली पर्व असत्य माथि सत्यको विजय भएको उपलक्ष्यमा मनाउने पर्वको रूपमा लिइन्छ । होली पर्वको बारे पाइने राक्षस र देवता बीचको किंवदन्तीमा असत्य माथि सत्यको विजय भएको पाइन्छ । वैदिककालमा समेत होली पर्वलाई ‘नवनेष्टी’ नामले मनाउने गरेको साहित्यिक प्रमाण रहेको तथा खेतको आधा पाकेको अन्नलाई हवन गरेर प्रसादको रूपमा वितरण गर्नुलाई ‘होला’ भनिने प्रचलनबाटै होली पर्वको रूपमा मनाउन थालिएको जनविश्वास रहेको छ ।
पहाड र तराईमा गरेर २ दिनसम्म होली मनाउनुको विशेष सांस्कृतिक महत्व रहेको मान्यता छ । यस पर्वमा मिथिला संस्कृतिमा हरेक पूर्णिमाको दिन जनकपुर लगायत देवालयमा विशेष मेला लाग्ने गर्दछ । होली एक–आपसमा सद्भाव बाँड्ने पर्व हो । वसन्त ऋतुको आगमनको संघारमा मनाइने भएकाले “वसन्त पर्व” तथा रङ्गगहरूको पर्व भएकाले “रङ्ग पञ्चमी” पनि भनिन्छ । हरेक वर्ष फागुन पूर्णिमामा मनाइने भएकाले नेपालमा यो पर्वलाई फागु पर्व वा फागू पूर्णिमा भनेर समेत चिनिन्छ ।
आपसी वैरभाव हटाई मित्रवत सम्बन्ध विस्तार गर्ने पर्वको रूपमा यस पर्वको सामाजिक महत्व रहेको छ । रङ्गहरूसँग खेलेर मनाइने पर्वले मनमा हर्ष, उमङ्ग र खुशीयालीका छाउने भएकाले व्यक्तिको मनोवैज्ञानिक पक्षमा समेत सकारात्मक प्रभाव पार्दछ । होली पर्वले मानिस र रङ्गहरू बीचको सम्बन्ध अनि रङ्गले पार्ने उत्साहजनक रङ्गीन प्रभावलाई प्रकाश पार्दछ । नीलो रङ्गले मानवता र धैर्यतालाई दर्शाउँछ भने शौभाग्यको सूचक रातो रङ्गको प्रयोग गरिन्छ । बाल–बालिकादेखि वयस्कसम्मका निम्ति रङ्गहरूको पर्व होली विशेष ऊर्जामय पर्व हो ।
नेपालमा पहाड र तराई भेगमा आ–आफ्नै मौलिक संस्कृतिबाट मनाइने होली पर्वको संरक्षण, संवर्द्धन, प्रवर्द्धन तथा पुस्तान्तरणका लागि नेपाल सरकारको संस्कृति सम्बन्धी ज्येष्ठ निकाय सांस्कृतिक संस्थान सदा प्रतिबद्ध छ । यस पर्वले नेपालीहरू बीच आपसी सद्भाव तथा राष्ट्रिय एकताको भावना अभिवृद्धि गर्न सकोस् भन्ने शुभेच्छा सहित होली पर्व २०८१ को शुभकामना व्यक्त गर्दछु ।
२९ फागुन २०८१ किरण बाबु पुन
ने.सं. १४४५ चिल्लाथ्व चतुर्दशी महाप्रबन्धक
