इन्द्रजात्राको शुभकामना
नेपाल बहुजातीय, बहुभाषिक, बहुधार्मिक, बहुसांस्कृतिक तथा भौगोलिक विविधताभित्र एकता भएको देश भएकाले अनेकतामा एकताको सूत्रमा बाँध्न सांस्कृतिक चाडपर्वको प्रमुख भूमिका रहन्छ। संस्कृतिलाई जीवन्त राख्ने माध्यम पनि चाडपर्व हुन् । चाडपर्वसँग जोडिएका किंवदन्तीले मानव जीवनलाई हितकर प्रेरणादायक सन्देश सम्प्रेषण गर्दछन् । हरेक जातजातिका आ–आफ्नै मौलिक संस्कृतिले जातीय पहिचानलाई स्थापित गर्दै राष्ट्रको सांस्कृतिक सौन्दर्य एवम् गरिमालाई उजागर गरेको छ । सबै जातजातिका मौलिक सांस्कृतिक चाडपर्वको संरक्षण तथा प्रवर्द्धन अपरिहार्य छ ।
काठमाडौं उपत्यकाको महान् पर्व एवम् नेवार समुदाय विशेष सांस्कृतिक पर्व इन्द्रजात्राको आफ्नै प्राचीन सांस्कृतिक परम्परा, रीतिरिवाज, संस्कार, चालचलन, मूल्य–मान्यता र सभ्यता रहेको छ । यस पर्वले धार्मिक, सांस्कृतिक तथा ऐतिहासिक महŒव बोकेको छ । नेवारी भाषामा यो पर्व ‘यँयाः’ नामले प्रचलित छ । ‘यँ’ को अर्थ इन्द्र र ‘याः’ को अर्थ जात्रा वा पर्व भन्ने हुन्छ । प्रत्येक वर्ष भाद्र शुक्ल चतुर्दशीका दिन पर्ने यो पर्व काठमाडौं उपत्यका लगायत देशका विभिन्न स्थानमा वर्षा र सहकालका देवता इन्द्रको मौलिक संस्कृति अनुरूप पूजाआजा गरी परम्परागत रूपमा मनाइन्छ ।
भाद्र शुक्ल द्वादशीका दिन हनुमानढोका अगाडि धार्मिक विधिपूर्वक इन्द्रध्वज सहितको लिङ्गो ठड्याइएपछि प्रारम्भ हुने यो जात्रा विभिन्न प्रकारका नाचगान, रथयात्रा र देवीदेवताको पूजाआजा गरी आठ दिनसम्म मनाइन्छ । यस पर्वमा जीवित देवीका रूपमा रहेकी कुमारी, गणेश र भैरवको रथयात्रा गर्ने परम्परा छ । काठमाडौं उपत्यकामा मनाइने एक जीवन्त र प्राचीन किंवदन्तीयुक्त पर्व इन्द्रजात्राले देशको समृद्ध सांस्कृतिक पक्षको भाव झल्काउँछ ।
मौलिक सांस्कृतिक चाडपर्वहरूको संरक्षण, संवर्द्धन, प्रवर्द्धन र पुस्तान्तरणका लागि नेपाल सरकारको ज्येष्ठ निकाय सांस्कृतिक संस्थान सदा प्रतिबद्ध छ । यस पर्वले हरेक नेपालीहरू बीच आपसी सद्भाव तथा राष्ट्रिय एकताको भावना अभिवृद्धि गर्न सकोस् भन्ने शुभेच्छा सहित इन्द्रजात्रा २०८२ को शुभकामना व्यक्त गर्दछु ।
२१ भदौ २०८२
ने.सं.११४५ भदौ शुक्ल चतुर्दशी
किरण बाबु पुन
महाप्रबन्धक
